Uit Salland naar Utrecht

De poort van de voormalige Bisschopshof in de Servetstraat (Foto: Mark Keaney CC BY 4.0)

Op deze plek vlakbij de Domtoren stond het paleis van de bisschop van Utrecht. Het paleis zelf is in 1803 gesloopt, er staat nog een toegangspoort. Ik woon zelf in de binnenstad van Utrecht en ben hier ontelbare keren langs gelopen en gefietst, zonder er echt naar te kijken overigens.

In de Middeleeuwen was de bisschop van Utrecht eigenaar van een groot deel van Salland. Van de 165 boerderijen in Raalte en omgeving waren er minimaal 68 zijn eigendom, zo is te lezen in Mens en land in het hart van Salland van Theo Spek e.a. Twintig van die boerderijen waren domeingoederen, ook wel tafelgoederen genoemd. Dat betekende dat de opbrengsten bedoeld waren voor het levensonderhoud van de bisschop. De andere boerderijen werden in leen uitgegeven.

Ik schreef al eens over Linderte in deze periode, maar heb het boek van Theo Spek er naar aanleiding van de vondst over erve Siebelt weer eens bij gepakt. De geschiedenis van die boerderij gaat namelijk terug tot de Middeleeuwen, best bijzonder.

In Heeten bezat de bisschop zes domeingoederen en Siebelt, toen bekend onder de naam Zyboldinck, was er één van. De boerderij lag langs de weg van Heeten naar Wesepe en Deventer, de huidige Weseperweg. Waar precies is me niet helemaal duidelijk, maar daar is vast wel achter te komen.

De pachters van de domeingoederen ("meiers") moesten verschillende keren per jaar pacht komen afdragen op het bisschoppelijk hof in Deventer of Colmschate. Naast de pacht waren er vaste momenten waarbij graan, varkens, kippen of hooi moesten worden afgedragen. De pachter van Zyboldinck moest overigens niet alleen pacht betalen aan de Utrechtse bisschop, maar was ook schatplichtig aan een andere religieuze instelling, het Sint Walburgkapittel in Zutphen.

Hoe zou dat precies in zijn werk zijn gegaan? Kwamen varkens en kippen uit Salland daadwerkelijk op tafel hier in Utrecht of werden de pacht en de ingebrachte goederen omgezet in geld om, bijvoorbeeld, luxe goederen aan te schaffen, personeel te betalen of het bisschoppelijk paleis te verfraaien? Misschien wel allebei. Ik loop in ieder geval niet meer voorbij zonder even te denken aan de Sallandse boeren die hebben bijgedragen aan dit stukje Utrecht.