Zusters van Liefde in Tilburg (1910)

Ze zijn er nog, de Zusters van Liefde in Tilburg. Op het terrein aan de Oude Dijk in het centrum van Tilburg wordt op dit moment gebouwd en lijkt ook van alles gesloopt te zijn. Even schrikken dus. Nader onderzoek wees uit dat het gelukkig de Zusters zelf zijn die opdrachtgever zijn van de werkzaamheden.

Ik was in Tilburg en kon het niet laten een detour te maken en bij het klooster te gaan kijken. Ik schreef al vaker over Petronella Wilhelmina Groote Wolthaar, die hier van 1910 tot 1919 woonde. Over haar verblijf in dit klooster en over haar vroege dood in Budel. Ze was het nichtje van mijn overgrootvader J.A. Groote Wolthaar, zijn ouders hadden zich over haar ontfermd nadat haar moeder en later ook haar vader was overleden.

Het kloostercomplex aan de Oude Dijk in Tilburg (foto: Mark Keaney)

Op haar 13e stond ze hier op de stoep. Hoe zou ze vanuit Raalte naar Tilburg gereisd zijn? Had een familielid haar begeleid of misschien een liefdezuster uit het plaatselijke klooster Angeli Custodes? Het complex moet een grote indruk hebben gemaakt. Groot, druk, totaal anders dan de boerderij in Raalte waar ze was opgegroeid.

Ik was er op een stille, regenachtige middag in november, maar stel me zo voor dat het destijds een komen en gaan was van zusters, novicen, leerlingen (er was onder meer een kweekschool gevestigd) en leveranciers. Op de website van de Zusters lees ik dat er in het klooster een klein museum is waar je op afspraak langs kunt komen. Tijd voor een nieuw bezoek aan Tilburg!

Er is heel wat gesloopt zo te zien...

Streektaal: witte biejen in Raolte

De witte biejen vliegt. Dat is een Raaltese uitdrukking voor "het sneeuwt", lees ik op de website De Taal van Overijssel. Op deze site is per dorp of stad informatie vinden over het plaatselijke dialect, afkomstig uit eerdere publicaties. Heel bijzonder, al die taalvarianten in wat we nu zien als een klein gebied. Eentje om te onthouden: een belangrijk kenmerk van het Sallands - waarmee het verschilt van het Drents - is dat verkleinwoorden gemaakt worden met een klinkerwisseling; hond wordt huntien (hondje), kop wordt köppien (kopje).

Nog een leuk voorbeeld: Raalte behoort tot het gebied waar ze van oudsher etten zeggen als het om eten gaat. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Wijhe, waar ze èten - met een lange èè - zeggen. In het etten-gebied worden ook veel andere woorden met korte klinkers uitgesproken, zoals better (beter), sprekken (spreken) en mölle (molen). Dat doet me denken aan een anekdote in het nieuwste nummer van Kruudmoes, het blad van de historische vereniging Raalte, waarin een toerist wordt aangehaald die meende dat op de bottermarkt schepen werden verkocht en zich afvroeg hoe die botters eigenlijk op de markt kwamen…

Een kaartje met streektalen in Nederland. Bron:www.detaalvanoverijssel.nl

Slijterij De Poot

Ik schreef al eens over Mies en Diene Bos Overmars, de zussen die samen een slijterij runden in de Herenstraat in Raalte. Zonder de naam van de winkel lukte het niet de onderneming te traceren in het handelsregister. Op hun familienaam kon ik niets vinden.

Tot ik eind vorig jaar getipt werd dat de winkel "De Poot" heette. Dat leverde wel een treffer op en ik was dan ook erg benieuwd naar de inhoud van het dossier. Dat viel tegen: het bevatte slechts formulieren uit de periode 1964-1971. Als eigenaren stonden zes broers en zussen Veldhuis geregistreerd. In 1970 kwam de zaak in handen van een Cornelis Hermanus Sluyter, om eind 1971 failliet verklaard te worden. Van Mies en Diene geen spoor, hoewel dat gezien het tijdstip - de zussen werden respectievelijk in 1887 en 1889 geboren - ook weer niet zo vreemd is.

Het enige aanknopingspunt is een vermelding van het jaar 1916 als “tijdstip van vestiging van de onderneming”. Waren het de zussen Bos Overmars die de winkel in dat jaar openden? Ze waren toen 29 en 27, dus het is mogelijk. En het is denkbaar dat zij halverwege de jaren ’60 met pensioen zijn gegaan en de slijterij hebben verkocht aan de familie Veldhuis. Het dossier vertelt er echter niets over, dus we weten niet zeker wanneer ze zijn begonnen en gestopt en of er nog andere eigenaren waren.

Op de foto, die een brand heeft overleefd, zien we de beide zussen. Naar verluidt was het Diene (rechts) die verantwoordelijk was voor de slijterij. Mies (links) hielp wel in de winkel, maar runde daarnaast het huishouden. Wie de jongens zijn, is niet bekend. 

Met dank aan Joop Velderman voor de foto en de informatie

Ouderwetse rogge

In de Botanische Tuinen in Utrecht kwam ik deze rogge tegen. Een traditioneel soortenrijk akkertje, met kruiden en bloemen tussen het graan. Tegenwoordig is "akkeronkruid" zeldzaam geworden.

Ik moest onmiddellijk denken aan de akkers in Raalte. Om precies te zijn aan de rogge waar - volgens de klagende boeren in deze blogpost - de fazanten "met heele koppels tegelijk" uit kwamen vliegen. Mooi om daar nu een beeld bij te hebben.