 | ||
|
Soms kunnen details je een tijdje
bezighouden. Zo'n detail was bijvoorbeeld de dood van Johanna
Theresia Bos Overmars, een zusje van mijn overgrootmoeder Miete Bos
Overmars. Ze overleed in 1917 op haar 22e, in Haarle. Waaraan ze is
overleden weet ik niet – dat is niet vermeld in de akte- en dat is
waarschijnlijk nooit meer te achterhalen. Maar hoezo Haarle? Mijn
eerste gedachte was dat ze daar als dienstbode werkte, maar in de
overlijdensakte stond heel duidelijk “zonder beroep”. Een
formulering die je tegenkomt bij huisvrouwen en ongetrouwde dochters.
Omdat ze niet getrouwd was bleef de vraag staan hoe ze in Haarle
terecht kwam.
“Ik heb weleens iets gehoord over een
pleeggezin”, zo werd mij verteld. Dat zou goed kunnen, want Johanna
Theresia was nog geen dag oud toen haar moeder Gerritdina Joanna
Voorthuis op 28 februari 1894 overleed. Gezien het tijdstip van
overlijden zullen er complicaties zijn opgetreden bij de bevalling.
Kersverse weduwnaar Joannes Henricus Bos Overmars bleef achter met
vijf kleine kinderen, de oudste nog geen zeven. Uit het
bevolkingsregister van Raalte bleek dat Johanna Theresia als kleuter
inderdaad werd uitgeschreven, met als bestemming Hellendoorn, waar
Haarle onder valt. Als enige overigens, haar broer en haar zussen
bleven op de boerderij en toen haar vader na een paar jaar hertrouwde
kwamen er nog twee halfzusjes bij. Na vier jaar huwelijk bleef Bos
Overmars opnieuw alleen achter toen ook zijn tweede vrouw overleed,
niet lang na de geboorte en het overlijden van hun derde kind, een
zoontje.
Maar waar kwam Johanna Theresia nu
terecht? Het bevolkingsregister van Hellendoorn, dat met enig
gepuzzel digitaal te bekijken is – bood uitsluitsel. Het
“pleeggezin” blijkt familie: ze werd ondergebracht in het gezin
van haar tante Everdina, een zus van haar moeder. Everdina was
getrouwd met molenaar Antonius Gerhardus Geertman uit Haarle en runde
samen met hem een molen, bakkerij en boerderij. Hier groeide Johanna
Theresia op, met drie neven die een flink stuk ouder waren. Everdina
was niet hun biologische moeder, want ook Geertman was jong weduwnaar
geworden. Zijn eerste echtgenote werd niet ouder dan 26 en ook
zij was in het kraambed gestorven. Wat we tegenwoordig zo modern een
“samengesteld gezin” noemen was destijds de harde realiteit.
